İncelemeler
Koronavirüs elektronik müziği nasıl etkiliyor?
Koronavirüs birçok sanatçıyı, sanatçı ajansını ve etkinlik organizatörünü korkutucu ve zor bir durumla karşı karşıya getirdi
Canlı etkinlikler elektronik müzik endüstrisinin kalbi konumunda. Son haftaların dünya çapındaki gündem konusu koronavirüs birçok sanatçıyı, sanatçı ajansını ve etkinlik organizatörünü korkutucu ve zor bir durumla karşı karşıya getirdi. Beatport editörlerinden Shawn Reynaldo, sektörden çeşitli insanların giderek daha belirsizleşmeye başlayan gelecek ile nasıl başa çıktıklarının iç yüzünü öğrenmeye çalıştı.
Geçen hafta Marco Passarani için iyi olmadı. Geçtiğimiz perşembe günü, Romalı müzisyen ve prodüktör ortağı Valerio Del Prete ile birkaç Tiger and Woods şovu için California gezisini iptal etmek zorunda kaldı. İkili, iki haftadan daha kısa bir süre önce Venedik'te (İtalya’nın koronavirüs “kırmızı bölgesi”ndeki bir şehir) sahne almıştı ve ABD’ye girmemeleri konusunda endişeliydiler.
Yaşadıklarını aktaran Passarani, “Dışişleri Bakanlığı internet sitesinde kırmızı bölgelerde bulunan İtalyanların ABD'ye seyahat edebileceğini, ancak çoğu durumda ya sıçrayacağını ya da karantinaya girmenizin tavsiye edildiğini söyledi. “%10 sıçrama riski olsa bile, aslında nasıl gidebilirim? Evden uzak olma, karantina riski alma fikri, 14 gün boyunca bir otelde kalmak için parayı kim ödeyecek? Yemeğimi? Muhtemelen koronavirüs testi de olacak… Bu test gerçekten pahalı ve sigortanın bunu kapsayacağı kesin değil” diyor.
Salı günü, İtalya'nın tamamı kilitlendiğinde işler daha da kötüye gitmeye başladı. Acil olmayan seyahatler büyük ölçüde yasaklanmış durumda. Ülkenin dört bir yanındaki gece kulüpleri de dahil olmak üzere halka açık toplantılar en az 3 Nisan'a kadar askıya alındı. Ve Passarani sakin kalmak ve rasyonel olmak için elinden geleni yapıyor olsa da, sadece ailesi (annesi 85 yaşında) ve ülkesi için değil, aynı zamanda geçim kaynağı ve genel olarak müzisyenlerin ve sanatçıların geçim kaynağı için de endişeli.
“Kiramı ödemek zorundayım” diyor. “Performanslarımı gerçekleştirmem, çalışmam gerek ve bunları yapamıyorum. Bu ay hiç para alamayacağım. Bankada biraz param var ama tam anlamıyla kirayı ve her şeyi ödemek için şovlara güvenen başka arkadaşlarım var. Ve bizim kesimimiz, gerçekten bir güvenceye sahip değil, çünkü büyük birikimlerimiz yok, bir şirketin çalışanı değiliz. Kimse bize bir şey vermiyor. Şu anda sanatçılara yardım etme planı da yok, çünkü elbette daha ciddi başka endişeler var ve bunu anlıyorum, ama herkes bilmeli ki başımız belada.”
Milano'da yaşayan tecrübeli DJ, yapımcı, organizatör ve ulusal radyo sunucusu Lele Sacchi ise, “Bizim sektörümüzde güçlü temsilciler yok. Sesimizin duyulmasını umuyoruz. Topluluğumuzun bir noktada yardıma ihtiyacı var çünkü birçok DJ, grup, müzisyen ve canlı mekanın yardıma ihtiyacı var. Devletin veya bölge hükümetlerinin ekonomik olarak yardım etmek için yapabilecekleri her şeye çok ihtiyaç var” diyerek yaşadıkları problemlere kulak verilmesini talep ediyor. Milano'da kulüpler Şubat ayının sonundan beri kapalı ve Sacchi, İtalya'nın kış kulüp sezonunun geri kalanının potansiyel olarak bittiğini belirtti: “Endüstrinin dışından insanların fark etmediği bir şey, canlı mekanların ve kulüplerin nakit akışına çok fazla güveniyor olması. Nakit akışını durdurmak büyük bir darbe çünkü bu parayı bir kenara koyduğunuz türden bir iş değil.”
Her ne kadar kulüpler kapalı olsa da, genellikle finanse edilen PA (hesaba ödeme) sistemleri gibi şeyler için devam eden ödemelerle birlikte kiralarını veya ipoteklerini ödemek zorunda kalıyorlar. Ve bu yerlerdeki sözleşmeli personele hala ödeme yapılırken, birçoğu gelirsiz olarak devam ediyor. “İnsanlar her zaman DJ'leri ve tüm uluslararası tur sanatçılarını düşünüyorlar” diyor Sacchi ve devam ediyor; “Ancak ücretlerini haftalık olarak mekanlardan alan çok sayıda yerli tecrübeli DJ var. Şu anda tamamen beklemedeler.”
İtalya'da özellikle koronavirüsle ilgili yaşanan olumsuzluklar yoğun olsa da, sorun tüm dünyaya hızla yayılıyor. Asya, yeni yılın büyük çoğunluğunu koronavirüs ile mücadele ederek geçirdi ve bölgedeki etkinliklerin toplu olarak iptal edildiğini gördük. Sónar Hong Kong ertelendi. Tayvan’ın Organik festivali iptal edildi. Daha güneyde, Tazmanya’nın Kara Mofo’nun 2020 versiyonu iptal edildi. Avrupa'da, Fransız hükümeti 1.000 veya daha fazla kişinin katılacağı tüm etkinlikleri yasakladı ve buna İsviçre'de katıldı. Almanya durumu yakından takip ediyor olabilir ve Berlin’deki Trauma Bar Und Kino Mart takviminin geri kalanını zaten iptal etti ve global bir kulüp olan Berghain 20 Nisan'a kadar etkinlikleri iptal etti. Fas hükümeti 1.000 kişinin veya daha fazlasının katılacağı etkinlikleri yasaklaması sonrasında Kuzey Afrika'da Beat Hotel Marrakech festival de ertelendi.
ABD'de de işler çok da iyi görünmüyor. Coachella Ekim ayına ertelendi, Miami’de Pazartesi günü başlaması planlanan Miami Müzik Haftası için belirsizlik sürüyor. Bu yılki Kış Müzik Konferansı ile birlikte Ultra Music Festival iptal edildi (üstelik para iadesi yapılmayacak). Her yıl düzenlenen Get Lost partisi ertelendi. Ve daha dün, ABD başkanı Trump Avrupa'dan ABD'ye gelen herkes için seyahat yasağı ilan etti.
Görünürde çok fazla belirsizlik var, bu da Jessica Gentile (Jubilee) gibi sanatçılar için zor bir durum yaratıyor. “Nisan programımın tamamı iptal oldu, bu da çok fazla gelir kaybı anlamına geliyor benim için” diyerek yaşadığı olumsuz durumu aktarıyor. “Ve şimdi bu Miami Müzik Haftası’ndaki etkinliklerimin belirsizliğiyle beraber garip bir konumdayım ve ‘Etkinlikler olacak mı? Oraya uçtuktan sonra mı iptal edilecek?’ gibi sorular kafamı kurcalıyor. Bu şovlar iptal edilirse, iki tam ay boyunca gelirim olmayacak ve ben New York'ta yaşıyorum.”
“Bağımsız bir sanatçı olduğunuzda ve hiç para kazanmadığınızda, bunu yapmak için tüm hayatınızı feda ediyorsunuz ve gerçekten hiç para kazanmıyorsunuz” diye ekliyor. Gentile şu anda resmen küresel bir salgın olarak ilan edilen şey sırasında ülkenin belirsiz sağlık sistemi ile uğraşmanın zorluğunu ekliyor: “Aslında sağlık sigortam var. Ancak, serbest çalışan olduğum için ve bunun nasıl çalıştığını kimse bilmediğinden, gelirimi 1 Nisan'a kadar kanıtlamam gerekiyor, yoksa çekebilirler. Ve bu başka bir şey gibi çünkü gelirim var mı? Gelirim yok mu? New York Eyaleti internet sitesi çökecek mi ve onlar zaten sigortamı çekecekler mi? Bu daha önce başıma geldi ve hiç umurlarında olmadı. Yani bu tamamen bambaşka bir kabus.”
Ne pahasına olursa olsun, Kuzey Amerikalı sanatçı ajansı Liaison Artists yönetim kurulu başkanı Andrew Kelsey, bu yıl Miami Müzik Haftası'nın en azından bir şekilde olacağından emin. “Tüm etkinlikler devam ediyor. Space’te etkinlikler bütün hafta devam edecek; mekanın programına ilave başka bir gün daha eklendi ve diğer günlere Ultra festivalinden bir grup sanatçı da katılıyor olacak. Artık Get Lost iptal edildi, destekleyiciler tüm sanatçılara ulaşıyor ve deta onları kapıyorlar çünkü tüm plaj etkinlikleri, tüm havuz etkinlikleri, tüm kulüpler… Bunların hepsi çalışıyor.”
Yaşanan tüm iptal haberleri dalgasına rağmen, birçok festival hala devam ediyor. The Bang Face Weekender İngiltere'de bu hafta sonu gerçekleşecek. Nisan ayının ilk hafta sonu boyunca, Rewire'ın 10. organizasyonu Lahey'de gerçekleşecek. “Şu anda Hollanda'da durum oldukça istikrarlı,” diyor Rewire’ın kurucusu, yöneticisi ve programlama başkanı Bronne Keesmaat. “Hâlâ kontrol altına alma aşamasındayız. Önümüzdeki haftalarda, elbette virüsü alan daha fazla insan olacak, ancak şimdilik Hollandalı yetkililer virüsü kontrol edebileceklerini düşünüyorlar. Dolayısıyla şu anda etkinliğin iptal edilmesi pek olası değil, ancak doğal olarak tüm gelişmelere yakından bakacağız ve belediye meclisi ve sağlık hizmetleri yetkilileri ile sürekli temas halindeyiz.” Amsterdam'da bir sonraki hafta sonu için yapılması planlanan bir başka Hollanda festivali DGTL de, internet sitesinde benzer bir mesaj yayınlayarak, “Güncel gelişmeleri yakından takip ediyoruz ve yeni bilgiler durumunda sizi kanallarımız üzerinden güncelleyeceğiz. Resmi kararlar nedeniyle iptal durumunda biletlerinizin tamamı iade edilecektir” açıklamasında bulundu.
Hâlâ devam eden bazı festivallerin, hatta genel olarak tüm festivallerin büyük bir darbe aldığı kesin. Buna karşılık, İtalya ve Asya dışındaki kulüp etkinliklerinin iptalleri bu noktaya kadar nispeten sınırlı; ancak koronavirüs yayılmaya devam ettikçe bu durumun hızla değişeceği aşikar. Her geçen gün yeni gelişmelerle birlikte organizatörler ve sanatçıg ajansları halk sağlığı duyurularını ve seyahat önerilerini takip etmek için uğraşıyorlar. Berlin’deki Triangle Agency kurucu ortağı Daniela Cia'nın açıkladığı gibi, çalışmalarına yeni bir zorluk seviyesi eklendi. “Örneğin, Sam Paganini'nin (Venedik'te yaşıyor) vizesini alması gereken Milano'daki büyükelçiliğe gidip gelemeyeceğini bilmiyoruz ve sonra vizeyi alıp alamayacağını da bilmiyoruz. ABD'ye gitmek istiyor, ama oraya varsa bile, ABD'nin giriş yapmasına izin verip vermeyeceğini bilmiyoruz. Tüm bunlar gerçekleşmeden önce bile dikkate alınmayan çok fazla zincirleme reaksiyon var ve sadece bizim tarafımızdan değil. Ayrıca diğer ajanslara danışmaya çalıştık ve herkesin hazırlıksız olduğunu gördük.”
Temsilciler ayrıca sözleşmelerindeki mücbir sebep hükümlerinin değişen yorumlarıyla uğraştığı için zorluklar burada bitmiyor. Londra’daki Earth Agency’nin sahibi Rebecca Prochnik, “Mücbir sebep tanım olarak Tanrı'nın bir eylemidir, makul olarak öngörülebileceklerin dışında bir şey” diyor. “Belirtilmemiş olsa bile, koronavirüsünün dahil edileceğini varsaymak makul görünebilir.” Ne yazık ki, neyin makul olduğu ve nihayetinde yasa uyarınca uygulanabilir olan arasında bir fark olabilir. Cia, “Aslında önümüzdeki birkaç gün içinde bunun hakkında konuşmak için avukatımızla bir toplantı yapacağız çünkü kimse hazırlanmadı” diyor. “Sözleşmemizde bir mücbir sebep maddesi var ama görünüşe göre bu virüs durumu mücbir sebep olarak sayılmıyor ya da bize söylenen şey bu. Verebileceğiniz herhangi bir resmi veya açık karar yok. Gerçekten durum bazında ilerlemeniz gerekiyor.”
“Durum bazında” şu anda birçok sanatçı ajansının kullandığı bir ifade, özellikle de yaşananlarla ilgili herkes için çok yeni olduğundan dolayı Cia, sanatçıların hepsinin çok endişeli olduğunu söylüyor. “İşlerini korumaya çalışıyorlar. Herkes anlamaya çalışsa da, esnek olmaya karşı oldukça dirençliler çünkü tam olarak neler olduğunu görmek istiyorlar. İnsanlar böyledir. Karar vermeden önce herkesin ne yaptığını görmek istiyorlar.”
Bununla birlikte, özellikle sanatçı ve ajans ücretlerinin iadesi gibi şeyler söz konusu olduğunda bazı kararların alınması gerekiyor. Amsterdam’daki The Collective Studio'nun kurucu ortağı Donelle Kosch, “Genel reaksiyonumuz, tarihi yeniden planlamaya çalışacağımızı söylemek. Zaten elimizde var olan ücreti tutacağız ya da etkinlik organizatörlerinin tutmasına izin vereceğiz. Ancak durum zamanla daha net hale geldiğinde tarihi yeniden planlayacağımızı iyi niyetle kabul ediyoruz.” Cia da benzer bir rota izliyor. “Bazı sanatçılar şimdi iptal etmek için gidebilir ve tüm ücretleri biz tutarız, ancak bir sonraki sonbahar veya kış için yeniden planlama yapacağız” diye açıklıyor. “Ancak bazı sanatçılar için bu mümkün olmayabilir, çünkü belki de tüm yıla ait programları şimdiden dolmuştur.”
Sanatçı ajansları için, sanatçılarını koruma ihtiyaçları ve organizatörlerle iyi ilişkiler sürdürme istekleri arasında denge kurmak zor olabiliyor, çünkü özellikle organizatörlerin şu anda çok fazla belirsizlikle karşı karşıya olduklarını biliyorlar. Kelsey, “Bazı festivallerin sigorta şirketleri ile çatışma yaşadığını duyduk çünkü kendilerinin aldığı kararla iptal edildiklerinde sigorta kapsamı içinde yer almıyor. Kamuoyu ve şehir kendisi iptal etmenizi tavsiye etse ve kamuoyunun ayrı bir kesimi tüm bunlar olurken 100.000 biletlik bir festival düzenlemekle sorumlu olduğunuzu hatırlatsa bile, doğru şeyi yapmak için iptal etmeye zorlandığınızda, sigorta sizi kapsamaz çünkü bunu kendi aldığınız bir kararla yapmış oluyorsunuz."
Aynı zamanda sanatçı ajansları, koronavirüs ya da düşük bilet satışları gerekçesiyle olsun etkinliği iptal ederek haksız yere sigorta parası peşinde koşan organizatörlere karşı da tetikte olmalı. Kelsey, “Her festivalin farklı bir sigorta poliçesi var ve bunu yapmak zorunda kalacaklar. Açıkçası, eğer sigorta bu festivalleri ödüyorsa, sanatçıların da mutlaka bu kapsamda ödeme almasını bekliyoruz.”
Bütün olarak bakıldığında, her tarafta birlikte çalışma arzusu var gibi görünüyor. Cia, “Ajansımızdaki sanatçılar, her yıl aynı organizatörlerle çalışıyorlar. Beş yıl boyunca iletişim halinde olduğumuz organizatörlerin çoğu aynı. Bu, sağlıklı olduğu ve iyi bir iş modelimiz olduğu anlamına gelir. Bu nedenle onlara sert çıkmamız için bir neden yok. Onların hayatta kalmasını istiyoruz çünkü aynı zamanda işimizi de sürdürüyoruz.”
Dünyanın dört bir yanındaki elektronik müzik etkinlikleri için önde gelen bilet satıcılarından biri olan Resident Advisor da şu anda itibarıyla etkinlik organizatörleri hakkında endişe duyuyor. Platformun kurucu ortağı ve CEO'su Nick Sabine, “Büyük şehirlerdeki uzmanlar ve kulüp komisyonlarıyla konuşuyoruz ve değişen manzarayı anladıklarından emin olmak için tavsiyelerde bulunuyoruz” diyor. “Şimdiye kadar elde ettiğimiz bilgilere dayanarak, şu anda koronavirüsün etkisini yaşayan ülkelerdeki organizatörler ve mekanlar için bir rehber listesi hazırladık.” Sabine, geri ödemeler söz konusu olduğunda (hem satın alınan biletler hem de Resident Advisor’a düşen pay), bunun değerlendirmesini “etkinlik bazında” ele aldıklarını söylüyor ancak personelinin “destek sağlamak için perde arkasında yorulmadan çalıştığını, dünyanın dört bir yanındaki binlerce organizatöre rehberlik ve bilgi sağladığını” aktarıyor.
Birçok finansal soru çözümsüz kalsa da, her kesimde en azından şimdilik iyi niyetin hakim olduğunu görmek mümkün. “İnsanlar durumun ciddiyetini gerçekten anlıyorlar” diyor Kosch. “Bu süreçte yeni gelişmeler yaşandıkça sürekli iletişim halinde kalmamız çok önemli. Her zaman yapabildiğimiz bu işin üstesinden gelmek için birlik olalım” çağrısıyla ümidini koruduğunu belli ediyor. Öte yandan sektördeki hemen hemen herkes gelecekten endişe duyuyor. Bilgili ve sakin kalmak şimdilik yardımcı olabilir, ancak ufukta birçok ciddi zorluk ortaya çıkıyor. Kosch, “Aslında zamanla daha karmaşık hale geleceğini düşünüyorum” diyerek endişesini gizlemiyor. “Örneğin, Avrupa dışındaki şovlar için, uluslararası turları planlamak için ne kadar çaba harcamak gerektiğim aklıma gelince biraz duraksıyorum. Bu yüzden finansal etki, zaten takvimde olanlardan ziyade rezervasyon yapmaya bile çalışmadığım gösterilerden daha fazla olacaktır. Yani, bazı iptaller hemen olacaktır, ancak daha uzun vadeli düşünüyorum ve 'Aslında Temmuz ayında gerçekleşmesi gereken bu Japonya turuna ne kadar çaba harcamalıyım?' gibi soruları sormaktan kendimi alıkoyamıyorum.”
Önümüzdeki aylarda, bazı sanatçıların takvimleri normalden daha seyrek görünmeye başlayabilir. Resident Advisor’dan Sabine, “Etkinlikler işimizin merkezinde yer alıyor ve olası iptal sayısı göz önüne alındığında, yıl için büyük bir gelir düşüşü öngörüyoruz” derken, Prochnik ise “Bir ajansın bu bilinmeyenin nasıl artacağını anlaması için elinde sihirli bir değnek yok” sözleriyle sanatçı ajanslarının büyük bir belirsizlikle karşı karşıya olduklarının altını çiziyor ve ekliyor: “Sorun baş gösterdiğinde üstesinden gelmek için çözümleri mantık çerçevesinde uygulamaya çalışıyoruz. Eğer dünyada mevcut yapılar olur da yaşamını sürdüremez hale gelirse, işte o zaman hepimizin ileriye dönük yeni yollar bulması gerekecek!”
Bir sanatçı olarak Gentile zaten sıkışmış durumda: “Önümüzdeki altı ay boyunca iyi durumda olduğumu düşündüğüm rahatlıkta değilim artık… Ne yapıyorum? Başka bir iş mi bulmam gerekiyor? Başka işler alırsam ve bunlar iptal edilmezse, o zaman durum gerçekten daha da tuhaf bir hâl alır. ‘Çabalamalı mıyım? Şu anda hiç para harcamamalı mıyım? Ne oluyor?’ gibi sorulara cevap bulmaya çalışıyorum” diyerek geçirdiği endişe ve bilinmezlik dolu günleri anlatıyor.
Passarani biraz daha iyimser, ama aynı zamanda ne olacağı konusunda o da endişeli: “Gelecekteki sanatçı rezervasyonlarının kesinlikle etkileneceğini söylemek için henüz çok erken. Öte yandan, belirli bir yere gidebileceğim garanti edilmiyor. İnsanlar bu durumda nasıl sanatçı alımı yapabilir? Gelemeyebileceğini bildiğiniz birini bir etkinlik için düşünür müydünüz? Düşündüğünüz sanatçının sahneye çıkıp çıkamayacağından bile emin olamazken etkinliği tanıtmak için para harcar mıydınız?”
Şüphesiz, şu anda tüm işlerde büyük bir belirsizlik atmosferi hakim. Ancak endüstri henüz tam olarak paniğe kapılmış değil. Milano'da sanatçılar ve organizatörler müziğin çevrimiçi akışını sağlamak için zaten çalışıyorlar. Kulüp kapanışlarının ilk hafta sonu boyunca, Milano Suona Ancora adlı stream tabanlı bir etkinlik gerçekleşti ve daha sonra Milano Suona Ora adlı düzenli bir seriye dönüştürüldü. Geçen Cuma, belki de karantina sona erene kadar sürmesi için uzatılmasının da gündeme gelebileceği, 150 saatlik bir DJ yayını olan Milano merkezli Music in Quarantena’nın lansmanın yapıldı. Aynı gece Roma'da, Tiger & Woods stüdyolarından San Francisco'daki iptal olan şovları için bir tür teselli olarak canlı yayın yapmaya karar verdiler. Passarani bu yaşananlar hakkındaki düşüncelerini, “Sanki, ‘Dinleyin, hayattayız, biz buradayız, bunun bitmesini bekliyoruz. Bizi unutmayın!’ der gibiydiler” şeklinde açıklıyor.
Enfeksiyonlar yavaşlayana ve karantinalar ve iptaller azalmaya başlayana kadar, sanatçıların özellikle yardıma ihtiyacı olacak. Passarani sanatçıların müziğini satın almanızı önerirken Gentile, “Sadece ürün satın alın, herkesin ürününü satın alın” tavsiyesinde bulunuyor. Ve bir şeylerin sonunda normalleşmeye başlaması, etkilenen sanatçılara, organizatörlere ve sahnelere dönmeye başladığını varsayarsak yine de yardıma ihtiyaç duyulacaktır. Bu yardımın bir kısmının çeşitli hükümet organlarından gelmesi mümkün. Ancak yüksek olasılıkla sorumluluk yine büyük elektronik müzik topluluğunun kendisine düşecektir. “Umarım organizatörler buradan seyahat etmeleri yasaklanan sanatçıları destekleyeceklerdir” diyor Passarani. Benzer şekilde Sacchi, sanatçıların ve temsilcilerinin uzun süreli kapanışlarla karşılaşan kulüplere ve organizatörlere yardımcı olmak için ellerinden geleni yapacağını ümit ediyor: “Uluslararası DJ'ler mesela… Daha büyük ücretler veren ve bilet satabilen büyüklerden bahsediyorum. Gelip daha düşük bir ücret karşılığında çalabilirlerse harika olur.”
Elektronik müzik çevresindeki paydaşların aralarında en çok etkilenenler için bir araya gelip gelmediğini zaman gösterecek. Ancak şimdilik, en iyisini ummak ve en kötüye hazırlanmaktan başka yapacak çok az şey var. Kelsey, “Ne olursa olsun birbirimizi destekliyoruz. Ne olup biteceği gerçekten bilinmiyor. En nihayetinde iyi haberler geleceğine inanıyorum. Şimdiye kadar olmadı ama sonunda olabilir. Ya da iyi bir haber olmasa bile, yaşananlar biraz daha netlik kazanabilir. Birçok söylenti ve komplo teorisi var, eğer bazıları ortadan kalkarsa ve histeriyi biraz sakinleştirebilirsek, aldatıcı ve abartılı söylemler yerine gerçeklerin ışığında bunu yenebiliriz.”
#Frekans çalma listemizi Spotify'da takip edin.
